Nie zawsze ogłoszenie upadłości dla przedsiębiorstwa dłużnika oznacza jego likwidację. Niekiedy może okazać się, iż sytuacja upadłego nie jest aż tak zła jak początkowo sądzono. W takim przypadku zamiast spieniężać majątek i wykreślać firmę z rejestru, warto zastanowić się nad próbą porozumienia się z wierzycielami. Układ w upadłości daje dłużnikowi możliwość wynegocjowania ze swoimi kontrahentami nowych – bardziej korzystnych – warunków i terminów spłaty długów.  Właściwie przeprowadzona procedura układowa może w możliwie „bezbolesny” sposób wyprowadzić przedsiębiorcę z długów z jednoczesnym zaspokojeniem wierzycieli.

Aktualnie możemy zauważyć tendencję ustawodawcy do odformalizowania procedury restrukturyzacyjnej. Wprowadzanych jest coraz więcej instytucji, które w miarę w swobodny sposób pozwalają dłużnikowi na przeprowadzenie negocjacji z wierzycielami w celu wypracowania kompromisu w spłacie zadłużenia. W końcu każdej ze stron zależy, aby dłużnik stał się wypłacalny. Przedsiębiorcy pozwoli to na kontunuowanie działalności i zarobkowanie, wierzyciele z kolei mają szansę na, przynajmniej częściowe, odzyskanie swoich pieniędzy. Aby rozpocząć układ w upadłości wystarczy w czasie postępowania złożyć wniosek zawierający propozycje układowe. Wniosek może zostać złożony przez dłużnika, jak również przez wierzyciela, czy nawet syndyka. Mimo odformalizowania procedury należy pamiętać, że jego przeprowadzenie będzie niemożliwe bez pomocy doradcy restrukturyzacyjnego, a dokładniej – nadzorcy układu.

Układ w upadłości – jak wygląda procedura?

Układ w upadłości mimo małego formalizmu, posiada szereg ustawowych wymogów, bez spełnienia których porozumienie z wierzycielami nie będzie mogło dojść do skutku. Przede wszystkim, aby rozpoczęcie omawianej procedury było możliwe, wobec dłużnika musi zostać ogłoszona upadłość. Następnie uprawniony podmiot (dłużnik, wierzyciel lub syndyk) musi wystąpić z propozycją zawarcia układu. Wniosek układowy może przy tym zawierać postulat całkowitego lub częściowego wstrzymania likwidacji masy upadłościowej do czasu zatwierdzenia układu. Układ będzie mógł być zawarty jeżeli sędzia-komisarz wyrazi na to zgodę. Należy bowiem pamiętać, że sąd nie jest związany wnioskiem, a co za tym idzie to od jego oceny będzie zależało czy omawiana instytucja zostanie uruchomiona. Jeżeli sędzia uzna, że wnioskodawca dostatecznie uprawdopodobnił swoje żądanie, w szczególności uwiarygodnił, iż układ będzie korzystny dla wierzycieli i ma realne szanse powodzenia, zwoływane zostaje zgromadzenie wierzycieli. Na zgromadzeniu tym wierzyciele głosują nad układem. Jeżeli zostanie on poparty przez jedynego wierzyciela albo wierzycieli posiadających co najmniej 50% sumy wierzytelności, sędzia-komisarz przyjmuje układa i przekazuje go do sądu. Sąd zatwierdza układ prawomocnym zatwierdzeniem. Orzeczenie sądu kończy postępowanie upadłościowe.

Ważne! Mimo iż wniosek układowy nie wiąże sędziego, to głosowanie wierzycieli już tak. Przegłosowany wniosek układowy obliguje sędziego do jego przyjęcia. Jednocześnie sąd może odmówić zatwierdzenia układu jeżeli dojdzie do przekonania, że narusza on prawo, warunki układu są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili zastrzeżenia, lub też jest oczywiste, że układ nie ma szans na zrealizowanie.

Zatwierdzenie układu stanowi dopiero początek. Propozycje układowe muszą bowiem zostać jeszcze wykonane, tj. dłużnik musi regularnie spłacać swoich wierzycieli. W przypadku, gdy dłużnik nie będzie wykonywał postanowień układu i stanie się oczywistym, że plan nie zostanie wykonany, sąd ma obowiązek uchylić układ. Dodatkowo – w zależności od sytuacji finansowej dłużnika – w czasie trwania układu, każda ze stron porozumienia może wystąpić o jego zmianę.

Układ w upadłości – obowiązkowa umowa z nadzorcą układu

Procedura układowa nie jest jednak tak prosta jak to może się wydawać czytając powyższy akapit. Zanim dojdzie do porozumienia z wierzycielami dłużnik musi dokonać szeregu skomplikowanych czynności formalno-prawnych. Aby nie doprowadzić do chaosu prawnego ustawodawca podjął decyzję, że procedurę układową musi przeprowadzić profesjonalista. Oznacza to, że układ w upadłości jest możliwy, o ile dłużnik zawrze umowę z doradca restrukturyzacyjnym (w postępowaniu zwanym nadzorcą układu). Prawo restrukturyzacyjne pozwala jednak dłużnikowi samodzielnie wybrać doradcę, nie zostaje on wyznaczany przez sąd.

Nadzorca układu, aby móc przeprowadzić omawianą procedurę, musi spełniać wszystkie wymagania, jakie stawiane są przed nadzorcą sądowym. Zgodnie z art. 24 Prawa restrukturyzacyjnego nadzorcą układu może zostać:

• osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz uzyskała licencję doradcy restrukturyzacyjnego;
• spółka handlowa, której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradców restrukturyzacyjnych.

Prawo restrukturyzacyjne wskazuje również na wyłączenia, zgodnie z którymi nadzorcą nie może zostać osoba fizyczna albo spółka handlowa, która:

• jest wierzycielem lub dłużnikiem dłużnika;
• jest małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym dłużnika lub jego wierzyciela w tej samej linii czy stopniu;
• jest osobą pozostającą z dłużnikiem w stosunku przysposobienia lub małżonkiem tej osoby albo osobą prowadzącą wspólnie z dłużnikiem gospodarstwo domowe;
• była zatrudniona przez dłużnika (z wyjątkiem wykonywania na rzecz dłużnika czynności doradztwa restrukturyzacyjnego);
• była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem dłużnika bądź jest lub była w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, wspólnikiem albo
• akcjonariuszem dłużnika, posiadającym udziały albo akcje w wysokości powyżej 5% kapitału zakładowego dłużnika lub wierzyciela;
• była spółką powiązaną z dłużnikiem bądź jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem takiej spółki, albo jest lub  była w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości powyżej 5% kapitału zakładowego spółki powiązanej z dłużnikiem.

Charakter umowy dłużnika z nadzorcą układu

Zadania nadzorcy układu w postępowaniu układowym są wykonywane na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy dłużnikiem a doradcą restrukturyzacyjnym. Umowa z nadzorcą jest rodzajem umowy starannego działania, gdyż nie można w żaden sposób zobowiązać go do osiągnięcia określonego rezultatu. Oznacza to, że do umowy z nadzorcą zastosowanie będą miały przepisy dotyczące umowy o świadczenie usług, do której z kolei stosuje się przepisy o zleceniu. Nie można więc w omawianym stosunku stosować przepisów dotyczących umowy o dzieło. Istotnym jest, iż do umowy z nadzorcą nie można stosować przepisów o możliwości powierzenia wykonania zlecenia osobie trzeciej lub o wspólnym przyjęciu zlecenia.

Ważne! nadzorcę układu – podobnie jak w przypadku adwokatów i radców prawnych – obowiązuje tajemnica zawodowa. Ustawodawca nałożył na doradcę obowiązek zachowania w tajemnicy i nie wykorzystywania w celach niezwiązanych z postępowaniem restrukturyzacyjnym wszelkich informacji i danych o dłużniku, jakich dowiedział się w trakcie prowadzenia postępowania układowego.

Wynagrodzenie nadzorcy

Ustawodawca nie zdecydował się na uregulowanie sposobu wyliczania wynagrodzenia nadzorcy. W takiej sytuacji polegać trzeba na ogólnych przepisach KC, dotyczących wynagrodzenia za wykonanie zlecenia. Zgodnie z zawartą w KC zasadą swobody umów wynagrodzenie może zostać ustalone w sposób dowolny. Ustalona wysokość wynagrodzenia nie podlega żadnej kontroli ze strony sądu restrukturyzacyjnego. Zgodnie z art. 735 § 2 KC, jeżeli nie ma obowiązującej taryfy i nie umówiono się na wysokość wynagrodzenia, nadzorcy należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Nie ma przeszkód, aby wynagrodzenie to było wyższe aniżeli wynagrodzenie ustawowe przysługujące nadzorcy sądowemu lub zarządcy sądowemu. Oprócz wynagrodzenia gwarantowanego dopuszczalne jest również ustalenie wynagrodzenia od sukcesu, tj. success fee. Strony mogą się również umówić na nieodpłatne pełnienie funkcji nadzorcy układu.

Nadzorca układu nie ma uprawnień do zaciągania zobowiązań na rachunek dłużnika, toteż zgodnie z art. 742 KC, dłużnik powinien zwrócić nadzorcy wszelkie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi. Powinien także zwolnić nadzorcę od zobowiązań, które ten zaciągnął w imieniu własnym w trakcie prowadzenia postępowania układowego.

Umowy z nadzorcą układu – wygaśnięcie umowy

Umowa z nadzorcą pozostaje pod władztwem prawa cywilnego, dzięki czemu obowiązuje tu swoboda umów. Stąd też jej rozwiązanie może mieć miejsce na skutek wypowiedziana bądź wygaśnięcia z mocy prawa. Wypowiedzenie umowy może zostać dokonane przez każdą ze stron. Podstawą takiego rozwiązanie mogą być zapisy zawarte w umowie lub przepisy KC o zleceniu. Z kolei wygaśnięcie z mocy prawa następuje w przypadku:

• cofnięcia licencji nadzorcy układu;
• zawieszenia praw z licencji nadzorcy układu;
• śmierci nadzorcy układu;
• gdy w terminie 14 dni od zawarcia umowy nadzorca nie zostanie objęty umową ubezpieczenia OC.

Ważne! W sytuacji wypowiedzenia lub wygaśnięcia umowy dłużnik ma obowiązek niezwłocznego zawarcia nowej umowy z osobą uprawnioną do pełnienia funkcji nadzorcy układu.

Co dalej?

Jeżeli nie znalazłeś wszystkiego co jest potrzebne do załatwienia Twojej sprawy lub potrzebujesz pomocy w jej przeprowadzeniu, napisz do nas -> KONTAKT. Postaramy się pomóc!